علاقه ایران و اروپا به ادامه مذاکره؛ استانبول نقطه بازگشت به دیپلماسی؟ | سناریوهای پیش رو چیست؟
رویداد۲۴| نشست اخیر ایران و سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) در استانبول، پس از یک وقفه طولانی و در سایه تنشهای منطقهای، بار دیگر امیدها برای احیای دیپلماسی هستهای را زنده کرد. مجید تختروانچی و کاظم غریبآبادی نمایندگان ایران در این مذاکرات بودند و بر چند محور کلیدی از جمله ادامه غنیسازی در خاک ایران بهعنوان خط قرمز تهران، لزوم تضمین عدم تکرار حملات متجاوزانه علیه ایران و بررسی احتمال بازگردانی تحریمهای بینالمللی و فعالسازی سازوکار ماشه متمرکز بود.
فضای مذاکرات: از تهدید تا تعامل
نشست استانبول در حالی برگزار شد که تهدیدات اروپاییها مبنی بر بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل متحد علیه ایران تا پایان ماه اوت، فشارها بر ایران را افزایش داده است. اگرچه که پیشتر رسانههای غربی از شرط و شروط اروپاییها بر تعلیق فعال سازی مکانیسم ماشه نیز گفته و این گمانه را تقویت کردند که طرف اروپایی صرفا دنبال افزایش فشارهای سیاسی است.
با این حال، توافق بر ادامه رایزنیها نشاندهنده تمایل طرفین به یافتن راهحلهای دیپلماتیک بود. آنچه اکنون تخت روانچی درباره تمایل طرفین به ادامه گفتوگوها گفته نیز همین گمانه را تقویت میکند.
سه سناریوی محتمل پیشروی مذاکرات
نشست استانبول را میتوان بهعنوان فرصتی برای تصحیح مواضع اروپا در قبال برنامه هستهای ایران دانست. اما با توجه به تأکید ایران بر ادامه غنیسازی و لزوم تضمینهای امنیتی، پیشبینی میشود که مذاکرات آینده با چالشهای بیشتری مواجه باشد. برای این مذاکرات سه سناریو قابل ترسیم است:
۱. ادامه مذاکرات منظم بدون توافق فوری. در این سناریو گفتوگوها به صورت مرحلهای ادامه مییابند تا اگر ایران شروط اروپا را پذیرفت، تعویق ماشه صورت گیرد یا بحثهای بیشتر با آمریکا آغاز شود.
۲. پذیرش شرط تعویق ماشه توسط ایران: در این سناریو تهران شرطهایی، چون شفافیت با آژانس، غنیسازی ادامهدار در خاک کشور، و امکان مذاکرات سازنده با واشنگتن را میپذیرد و تعویق ۶ ماهه فعال سازی مکانیسم ماشه محقق میشود.
۳. عدم توافق و تشدید تنش. در این سناریو اروپا بر فعالسازی ماشه اصرار کرده و ایران آن را رد میکند، احتمال تشدید تحریمها، تنشهای فزاینده و حتی احتمال خروج از NPT نیز افزایش پیدا میکند.
در مجموع نشست استانبول گام اول یک فرایند دیپلماتیک تازه است؛ نقطهای که در آن دو طرف تمایل مشترک برای ادامه مذاکرات مطرح کردند. اما مسیر پیش رو، پر از پیچیدگی است: تعویق تحریمها یا حرکت سریعتر به سوی بنبست، مواضع طرفین تکلیف این پیچیدگیها را روشن خواهد کرد.
